آسیب شناسی سوالات صرفی و نحوی در آزمونهای ورودی کارشناسی ارشد

سازمان سنجش و آموزش کشور، از سال 1371 اقدام به برگزاری آزمون های ورودی کارشناسی ارشد کرده است و داوطلبان ورود به این مقطع را نیز مانند کنکور های کارشناسی به وسیله سوالات چهار گزینه ای در رشته های مختلف، مورد سنجش و گزینش قرار می دهد. اخیراً پژوهش هایی مبنی بر مطلوب نبودن شیوه سنجش و انتخاب دانشجو در مقطع کارشناسی صورت گرفته است (مجموعه مقالات سمینار بررسی روش ها و مسائل آزمون های ورودی دانشگاه ها) ولی به دلیل این که حتی یک تحقیق علمی در کشور وجود ندارد که آسیب های کنکور را نشان دهد و بتواند به عنوان حداقل پشتوانه پژوهشی، اشکالات اساسی روش جاری را چه در آزمون های کارشناسی و چه کارشناسی ارشد نمایان سازد. بدین رو سازمان سنجش که خود ماهیت اجرایی دارد و تا کنون کار پژوهشی در این زمینه ارائه نکرده است؛ حاضر به تغییر شیوه معمول خود (که در اجرای آن تجربه و مهارت کسب نموده) نیست (جح فروش 79). وجود اشکال در سوالات آزمون های ارزش یابی گزینشی به ویژه در مقاطع آموزش عالی، از جمله موارد قابل توجه در زمینه نقد بررسی کنکور و شناخت آسیب های ناشی از آن است و اهمیت روزافزون آزمون های ورودی کارشناسی ارشد در سال های اخیر ضرورت این بررسی را دو چندان می کند. صرف و نحو، از جمله دروسی است که در آزمون های رشته های زبان و ادبیات عربی، زبان و ادبیات فارسی، الهیات، تاریخ و ایرانشناسی وجود دارد و شمار قابل توجهی از سوالات عربی این رشته ها را به خود اختصاص داده است. در کتاب های روان سنجی و ارزش یابی آموزشی، سلسه قواعدی برای طرح سوالات چند گزینه ای بیان شده است که از لزوم تطابق و هماهنگی این سوالات با موازین معین، به ویژه در آزمون های گزینشی مهم و حساس در مقاطع آموزش عالی حکایت می کند. این معیارها از معیارهای عام طرح تست و منطبق بر انواع مواد درسی است که می توان علاوه بر تطبیق سوالات با آنها و شناخت آسیب های موجود، برای طرح سوال از دروس تخصصی چون صرف و نحو عربی، معیارهای ویژه ای نیز تعریف نمود. اولین شرط آسیب شناسی و آسیب زدایی سوالات صرفی و نحوی آزمون های کارشناسی ارشد رشته ها، در دست داشتن سوالات آنهاست که در این پژوهش به دلیل عدم دسترسی به سوالات آزمون های دهه 70، تنها سوالات آزمون های ده سال اخیر (سال های 80 تا 89) مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش ضمن بررسی تک تک سوالات صرفی و نحوی ده سال اخیر در رشته های مذکور (بالغ بر حدود 900 سوال)، انواع آسیب های موجود در این سوالات را در قالب دو فصل ارائه کرده است: فصل دوم؛ که شامل سه بخش است: 1. آسیب های محتوایی: در این بخش سوالات از نظر محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است و شواهد قسمت های مختلف با معیارهای محتوایی سازگاری ندارند. در میان عناوین این فصل، برخی موارد مثل «غلط انگاشته های قابل توجیه»، «سطح سوال و عدم هم خوانی آن با منبع» و «گوناگونی مصداقی» از معیارهای تخصصی طرح سوال صرفی و نحوی بوده و در کتب آزمون سازی و ارزش یابی بدان ها اشاره نشده است. 2. آسیب های شکلی: این نوع آسیب ها مربوط به ظاهر و اسلوب سوال است و شواهد قسمت های مختلف این بخش با معیارهای شکلی طرح سوال هم خوانی ندارند. 3. سوالات چند آسیبی؛ این بخش سوالاتی را در بر می گیرد که دارای بیش از یک آسیب اند و در حقیقت پر آسیب ترین شواهد صرفی و نحوی آزمون ها در این فصل ارائه شده است. فصل سوم؛ در این فصل، برخی موارد کلیِ قابل نقد در آزمون ها مطرح شده است که مربوط به سوال یا شاهد خاصی نیست. به دیگر سخن، در این قسمت، آزمون ها به جای سوال ها مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. هر یک از عناوین مورد بحث در بخش های مختلف این پژوهش، شامل سه قسمت: مقدمه، شواهد و خاتمه است و لازم به ذکر است که شواهد هر قسمت به ترتیب رشته (عربی، ادبیات، الهیات، تاریخ و ایرانشناسی) و سال (از 1389 به 1380) طبقه بندی و عرضه شده است. خاتمه هر بخش نیز علاوه بر بررسی آسیب مورد بحث، پیشنهاد برای رفع آن و یا به عبارتی آسیبزدایی سوالات را هم دربرمی گیرد. امید است که این پژوهش مقدمه ای باشد برای برداشتن گام های بلند تر در راستای رسیدن به یک نظام آموزشی صحیح در درجه اول، و روش های سنجش و ارزش یابی صحیح تر در درجه دوم.